Öğretmen eğitiminde kuramsal bilginin uygulamayla harmanlanması; dolayısıyla, hizmet öncesi eğitimde öğretmenlik uygulaması stajı öğretmen öğrenmesi için büyük değer taşır. Önerilmekte olan projenin birincil amacı ortaöğretim Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji öğretimi için “Etkili Alan Eğitimi Mentörlük Modeli (ETALEM)”nin geliştirilmesidir. Bu model çerçevesinde Mentör Öğretmen Mesleki Gelişim Programı(MöGP)’nın tasarlanması ve uygulanması da projenin ikincil amacını oluşturmaktadır. Çalışmanın İstanbul, Ankara ve Trabzon olmak üzere üç ilde yürütülecektir. Türkiye’de Matematik ve Fen Bilimleri alanlarında mentör öğretmen uygulamalarına yol gösterici nitelikte bir model olacağı öngörülen ETALEM’in geliştirilmesi sürecini, Matematik ve Fen Bilimleri (Fizik-Kimya-Biyoloji) alanları için ayrı ayrı uzman görüşleri alınarak yürütülecek iki eş-zamanlı Delphi çalışması ve mentör öğretmen ile öğretmen adayları ile yapıalcak bir tarama çalışması oluşturmaktır. Matematik eğitimi alanından 30, Fen Bilimleri alanlarından 45 yerli ve yabancı uzmanların görüşleri alınarak yürütülmesi planlanan Delphi çalışmaları sonucunda alanlar arasındaki benzerlik ve farklılıkların da incelenerek disiplinlerarası çalışmalara olanak sağlanacağı düşünülmektedir. Delphi çalışmasından elde edilecek etkili alan eğitimi mentörlük tanımı ve uygulamaları ile tarama çalışmasından elde edilecek mentörlerin ve öğretmen adaylarının etkili mentörlük görüşleri birleştirilerek ETALEM’in oluşturulması hedeflenmektedir. Tarama çalışması kapsamında ise üç ildeki Matematik ve Fen Bilimleri branşlarından mentör öğretmenlerin motivasyonları, anlayışları, uygulamaları ve etkili mentörlük tanımları ile katılımcı mentörlerin öğretmenlik uygulaması süresince birlikte çalıştıkları öğretmen adaylarının mentörlük deneyimleri ve ihtiyaçları incelenecektir. Karma yöntemin uygulanacağı tarama çalışmasında, nicel verilerin toplanması sürecinde hem mentör öğretmenlere hem de öğretmen adaylarına Etkili Matematik/Fizik/Kimya/Biyoloji Öğretiminde Mentörlük Ölçeği, mentör öğretmenlere ayrıca Mentörlük Motivasyonu ve Mentörlük Anlayışı Ölçekleri (Van Ginkel, Verloop, & Denessen, 2016) uygulanacaktır. Etkili alan eğitimi mentörlük modelinin geliştirilmesi bağlamında, nitel çalışma için her branştan en az 30 mentör öğretmenin belirlenmesi ve belirlenecek mentör öğretmenlerle yarı-yapılandırılmış bireysel görüşmelerin yapılması hedeflenmektedir.
Çalışmanın ikincil amacını oluşturan MÖGP’in geliştirilmesi üç adımda planlanmaktadır: (1) MÖGP’in tasarlanması, (2) MÖGP’in uygulanması, (3) MÖGP’in değerlendirilmesi. Birinci adımda, ETALEM’e dayalı MÖGP çerçevesinin oluşturulması amaçlanmaktadır. Programın içeriğine, öğretmen öğrenmesi konusundaki alan yazına dayanarak vaka inceleme uygulamasının dahil edilmesinin yanı sıra COVID-19 pandemisi nedeni ile yaşadığımız eğitimde dijitalleşme ihtiyaçlarından dolayı “uzaktan mentörlük” üzerine de bir bölüm eklenmesi planlanmaktadır. Geliştirilen içerik, öğretmen öğrenmesini destekleyecek materyaller ile mentör öğretmenlerin kullanımına sunulacak bir programa dönüştürülecektir. İkinci adım olan MÖGP’in uygulanması sürecinde, her branştan (Matematik-Fizik-Kimya-Biyoloji) 9’ar gönüllü katılımcı mentör davet edilecektir. Uygulama, projenin tanıtılması, ETALEM ve MÖGP’in tanıtılması ve katılımcıların birbiriyle tanışması amacı ile 12 saatlik yüzyüze çalıştay ile başlayacaktır. Bu çalıştayı alan eğitimi uzmanları tarafından yürütülecek olan 4 ay boyunca ayda üç saatlik uzaktan toplantılar takip edecektir. Her toplantıda ETALEM modelinin bir bileşenini ele alacak şekilde mesleki gelişim etkinliklerinin yürütülmesi planlanmaktadır. Programın güçlü ve zayıf yönlerinin değerlendirilmesi amacı ile bir ara dönem çalıştayı yapılacaktır. Daha sonra ETALEM’in alt bileşenlerinin ve MöGP’in değerlendirilmesi amacı ile Milli Eğitim Yetkililerin davet edileceği ve MöGP sürecinin paylaşılacağı bir kapanış çalıştayı yapılacaktır. MÖGP’in değerlendirilmesi adımı, öğretmenlik uygulamasının 3 paydaşı (uygulama öğretim elemanları-süpervizörler, öğretmen adayları, uygulama öğretmenleri-mentörler) ile çalışmalar yürütülerek yapılacaktır. Çalışma kapsamında karma desen kullanılacak olup her üç paydaş ile MÖGP süresince yapılan mentörlük uygulamaları ve ETALEM alt boyutları üzerine yarı-yapılandırılmış bireysel görüşmeler yapılacaktır. Model geliştirme aşamasında kullanılan nicel ölçekler ile mentörlerin mentörlük motivasyonları, anlayışları ve uygulamaları incelenecektir. Ayrıca, MöGP boyunca mentörlerden istenen raporlamalar ve örnek mentörlük çalışmaları ETALEM alt boyutları bağlamında incelenecektir. Son olarak, mentörler ile program tamamlandıktan sonraki akademik dönem içerisinde, mentörlük uygulamaları üzerine yarı-yapılandırılmış bireysel görüşmeler yapılacaktır. Sonuç olarak, bu projeyle alan eğitiminde etkili mentörlük için bir model ve bu modele dayalı bir mesleki gelişim programı geliştirilmesi ve uygulanması hedeflenmektedir. Sonuç olarak bu projede Matematik ve Fen Bilimleri (Fizik, Kimya, Biyoloji) öğretmenler adaylarının öğretmeyi öğrenmesini destekleyici etkin mentörlük uygulamalarının belirlenmesi ve belirlenen uygulamaların bir mesleki gelişim programına dönüştürülmesi sureti ile öğretmen öğrenmesinin önemli bir parçası olan uygulama stajlarının niteliğinin arttırılması hedeflenmektedir.
Alan Eğitiminde Etkili Alan Eğitimi Mentörlük Modeli Oluşturulması ve Mentörlük Mesleki Gelişim Programının Geliştirilerek Uygulanması I TÜBİTAK 1001 Projesi I İletişim: transformationalteacher.tr@gmail.com